GHB is de afkorting voor gamma-hydroxybutyraat. Het wordt vooral verkocht als een stroperige zoute vloeistof in plastic buisjes van 5 ml. GHB wordt ook wel ten onrechte ‘liquid XTC’ genoemd. Andere namen voor GHB zijn; G, vloeibare xtc, buisjes, liquid x, liquid e. Met XTC heeft GHB echter niets te maken. GHB is een stof die van nature voorkomt in het lichaam, met name in de hersenen. Dit betekent niet dat het daardoor een onschadelijke stof is; als je GHB gebruikt is de hoeveelheid GHB in je hersenen namelijk veel hoger dan normaal. GBL is een bestanddeel voor het maken van GHB en wordt in je lichaam omgezet in GHB. In deze tekst gebruiken we alleen de benaming GHB.
GHB is in 1961 voor het eerst gesynthetiseerd in opdracht van de Franse onderzoeker Laborit, de ontdekker van het eerste antipsychoticum. Laborit deed onderzoek aan de neurotransmitter GABA. Deze neurotransmitter GABA passeert de bloed-hersenbarriere niet en daarom zocht hij naar een stof die dat wel deed. Dat werd GHB en werd als slaapmiddel voorgeschreven. Later werd het als narcosemiddel toegepast. Omdat GHB een slechte pijnstillende werking heeft wordt het in Nederland niet meer gebruikt als narcosemiddel. Daarnaast is het lastig te doseren, wat bij een narcose natuurlijk essentieel is om precies te weten hoelang iemand onder narcose is en wanneer iemand weer wakker wordt. Een laatste reden om GHB niet als narcosemiddel te gebruiken is het feit dat sommige patiënten last kregen van epileptische activiteit.
In de Verenigde Staten werd het middel in de jaren tachtig van de vorige eeuw populair onder bodybuilders. Het zou namelijk de afgifte van het groeihormoon stimuleren en de opbouw van spierweefsel bevorderen. GHB stimuleert de afgifte van de hypofysehormonen waaronder minimale stijging van groeihormoon. Echter, de afgifte van cortisol, aangemaakt door de bijnieren, stijgt tegelijkertijd ook en hiervan is juist bekend dat het zorgt voor vermindering van spiermassa. Het gaat hier slechts om een hele lichte stijging en ondanks de naam groeihormoon is nooit bewezen dat je er grote spieren van krijgt.
In Nederland kwam GHB eind jaren tachtig, begin jaren negentig op de markt en werd toen legaal verkocht als lustopwekkend middel in poedervorm in smartshops. In het uitgaanscircuit staat het bekend als middel waar je geil van wordt en lekker op kan seksen, maar waar je ook snel out van kunt gaan. GHB wordt via de apotheek geleverd onder de merknaam Xyrem® en wordt voor de behandeling van narcolepsie gebruikt (slaapziekte).
GHB valt in Nederland onder de Wet op de Geneesmiddelenvoorziening. Dat wil zeggen dat het alleen onder streng medisch toezicht gebruikt mag worden en alleen op doktersrecept verkrijgbaar is. Sinds oktober 2002 valt GHB ook onder de Opiumwet en sinds mei 2012 is GHB op Lijst I van de Opiumwet geplaatst. Bezit, productie en handel zijn strafbaar. De overheid treedt hard op tegen handel. Op illegale verkoop staan zware straffen. GBL is als schoonmaakmiddel legaal, maar handel ervan met het doel GBL als drug te nemen of het te gebruiken om er GHB van te maken is wel strafbaar!
Check het thema De wet voor meer info.
NB: In september 2011 maakte Minister Edith Schippers (Volksgezondheid, Welzijn en Sport) bekend dat ze GHB de lijst I van de Opiumwet wil plaatsen. Ze schrijft dit in een brief aan de Tweede Kamer. Ze volgt hiermee het advies van het Coördinatiepunt Assessment en Monitoring nieuwe drugs (CAM). Het CAM adviseert om GHB op de lijst van harddrugs (lijst I Opiumwet) te plaatsen omdat:
De plaatsing op lijst I van de Opiumwet ziet de minister als een duidelijke waarschuwing aan consumenten over de risico’s van GHB. Daarnaast maakt plaatsing op lijst I de voorbereidingshandelingen voor de productie van GHB strafbaar. Politie en justitie kunnen dan ingrijpen als iemand bezig is met de voorbereiding van de productie van GHB. Op 9 mei 2012 is de wetswijziging doorgevoerd.
↑ Terug naar menu↑ Terug naar bovenGHB komt meestal voor als vloeistof, maar is ook in poedervorm op de markt. Een vol buisje bevat 5 milliliter (ml) GHB. De vloeistof en/of poeder wordt meestal toegevoegd aan frisdrank, vruchtensap of water en daarna opgedronken. GBL is alleen als vloeistof op de markt en moet zeer goed verdund worden. GBL is niet geschikt om puur te drinken, zie verder bij risico’s.
Het is mogelijk om je GHB te laten testen.
↑ Terug naar menu↑ Terug naar bovenGHB is ontzettend moeilijk te doseren. De dosis is onder andere afhankelijk van je lichaamsgewicht, tolerantie, je maaginhoud en je gevoeligheid voor GHB. Ook speelt de concentratie van je GHB een grote rol. De meeste GHB heeft een sterkte tussen 350 en 550 mg/ml, maar er is veel variatie in de bij de testservice aangeboden monsters. Bij een dosering van 4 ml is dat dus ongeveer 1,5 tot 2,5 gram GHB. Een overdosering kan al plaatsvinden vanaf een dosis van twee gram (+/- 3 ml). Uiteraard verschilt dit per persoon door de gevoeligheid voor GHB, lichaamsgewicht en de combinatie met alcohol.
| Gemelde doseringen liggen op: | |
| Licht: | 0,5 – 1,5g |
| Gebruikelijk: | 1 – 2,5g |
| Hoog: | 2 – 3,5g |
| Zwaar: | 3,5 -5g |
| Levensbedreigend: | 7+g |
Unity tips voor het doseren van GHB:
Effecten zijn altijd afhankelijk van je geestelijke en lichamelijke gesteldheid (set) en de situatie/omgeving (setting) waarin je gebruikt. Ook kunnen persoonlijke factoren een rol spelen. De ene persoon kan bijvoorbeeld snel geïrriteerd raken door een middel, terwijl de andere persoon juist heel zachtmoedig wordt. Ieder lichaam, ieder mens en iedere situatie is per slot van rekening anders.
GHB is een verdovend middel, kleur- en geurloos en het smaakt behoorlijk zout. Na 10-45 minuten begin je de eerste effecten te voelen. In kleine dosis geeft het een ontspannen, vredig gevoel en kan seksueel stimulerend werken. Bij hogere doseringen kun je misselijk worden of duizelingen krijgen. Soms kun je als een blok in slaap vallen. Het effect wordt door gebruikers weleens beschreven als een alcoholachtige roes. De effecten van één dosis houden ongeveer anderhalf uur aan.
Outgaan, wat is dat eigenlijk? De één heeft het over outgaan als je in slaap valt na een flink aantal uur stappen, de ander als er sprake is van een bewustzijnsstoornis.
Er is een verschil tussen slapen, bewustzijnsverlies en een ademhalingsstilstand.
In de beginfase van outgaan kan iemand geïrriteerd en verward zijn, onvrijwillige bewegingen maken of zelfs stuiptrekkingen krijgen. Mensen reageren dan vaak nog helemaal of een beetje op pijnprikkels. Je bewustzijn verliezen of outgaan door GHB-gebruik kun je vergelijken met onder narcose gaan voor een medische ingreep.
GHB zorgt ervoor dat de concentratie van de signaalstof GABA in de hersenen wordt verhoogd. GABA remt processen in de hersenen. Dit gebeurt als eerste bij complexere functies van de hersenen zoals plannen en inschatten van situaties. Bij een hogere dosering gaan functies zoals bewegen, horen en zien achteruit. Bij een zeer hoge dosering kunnen vervolgens de meest basale hersenfuncties zoals het reguleren van de bloeddruk, lichaamstemperatuur en ademhaling aangetast worden.
De duur van het outgaan kan variëren van enkele minuten tot wel 6 uur.
Een overdosis kan makkelijk ontstaan, omdat er maar heel weinig verschil zit tussen de hoeveelheid GHB die het gewenste effect oplevert en de hoeveelheid die een overdosis veroorzaakt. Het gevaar bestaat dat iemand stikt in zijn of haar eigen tong of braaksel. Bovendien koel je heel gemakkelijk af als je out bent.
Als je out bent gegaan heb je zelf niet meer in de hand wat er met je gebeurt. Je bent dan dus eigenlijk afhankelijk van de hulp maar ook de betrouwbaarheid van anderen.
De bewusteloosheid kan overgaan in een comateuze toestand en je kunt zelfs helemaal stoppen met ademhalen, een hartstilstand krijgen en dus overlijden. Ook als je alleen GHB gebruikt hebt.
De combinatie van GHB met alcohol en andere middelen met een verdovende werking vergroten de kans op overdosis, outgaan en onderdrukking van de ademhaling.
Er zijn aanwijzingen dat herhaaldelijk outgaan van GHB tot hersenschade kan leiden, bijvoorbeeld doordat er een tijdelijk zuurstoftekort in de hersenen ontstaat. Hier wordt onderzoek naar gedaan.
Verdovende middelen zoals GHB maar ook alcohol hebben een paradoxaal effect. Bij een lage dosering zorgt GHB voor een gevoel van euforie, helderheid en opwinding. Bij een hoge dosering zorgt het voor een ontspannend gevoel.
In het geval van GHB komt dit doordat bij een lage dosering andere soorten receptoren voor signaalstoffen in de hersenen worden geactiveerd dan bij een hoge dosering.
Na dit omslagpunt, waarbij deze andere receptoren worden geactiveerd, wordt het effect ook anders: de gebruiker kan juist moe worden, in slaap vallen of out gaan.
Het misleidende aan het G-slaapje is dat mensen vaak vrolijk en energiek ontwaken. Dit komt omdat de hoeveelheid GHB in je lichaam tijdens het ontwaken weer zodanig is gedaald dat de effecten van een lage dosis weer overheersen; gevoelens van euforie en opwinding nemen weer de overhand.
Dat iemand zich daarna weer prima voelt zegt helaas niets over de mogelijke schade die in de hersenen is opgetreden door het out gaan en is dus erg misleidend.
Wanneer iemand bewusteloos raakt, kan het wel 4 tot 5 uur duren voordat hij/zij weer bijkomt. Het gevaar bestaat dat iemand stikt in eigen tong of braaksel. Als iemand ‘out’ gaat door GHB en niet meer reageert op pijnprikkels, breng hem/haar dan ALTIJD naar de EHBO of bel een ambulance. Dit heeft GEEN justitiële gevolgen. Pijnprikkels kun je toedienen door heel hard in iemands monnikskapspier (grote spier in je nek) of in iemands nagel te knijpen. Reageert iemand nog op pijnprikkels, blijf dan bij hem/haar en houdt hem/haar wakker, ongeacht de beurse plekken die je toedient. Zodra iemand niet meer reageert, dan direct 112 bellen en/of naar de EHBO op het feest gaan.
GBL is een bijtende stof. Dat wil zeggen dat je er bij inname blaren van in je mond kunt krijgen, wanneer je het niet voldoende en goed verdunt. Bovendien is GBL nog lastiger te doseren dan GHB, omdat GBL sterker is dan GHB. Om deze redenen raden wij het gebruik van GBL af.
↑ Terug naar menu↑ Terug naar bovenHet is zeer onverstandig om GHB te gebruiken als slaapmiddel. Als je in slaap valt onder invloed van GHB loop je het risico om te stikken in je eigen braaksel. Hierbij maakt het niet uit of je gegeten hebt of niet. Als je een tijdje niet gegeten hebt zit vloeistof in je maag wat je kunt overgeven.
Daarnaast word je vaak na een paar uur weer wakker omdat de GHB dan is uitgewerkt. In feite verstoor je dan dus je nachtrust, in plaats van dat het je helpt om goed te kunnen slapen. Bovendien is door de GHB de kwaliteit van je slaap minder goed (je komt niet in je REM-slaap).
Een ander risico is dat je vervolgens (het idee hebt) dat je zonder GHB niet meer in slaap valt en je het vaker gaat gebruiken. Je gaat dan aan de stof wennen en hebt al snel meer nodig om hetzelfde effect te bereiken. Verslaving ligt dan op de loer. Mensen die GHB gebruiken om te kunnen slapen lopen dan ook echt een groter risico om niet meer zonder te kunnen en verslaafd te raken. Lees meer in het artikel Wat is het verschil tussen outgaan van de GHB (G-slaapje) en een coma?
↑ Terug naar menu↑ Terug naar bovenBij regelmatige gebruikers is er snel sprake van tolerantie; je hebt dan steeds meer nodig om hetzelfde effect te bereiken. Sinds 2008 is er een sterke toename in de hulpverlening van het aantal GHB-verslavingsproblemen te zien. Lichamelijke verslavingsproblemen komen alleen voor bij dagelijks gebruik. Bij stoppen of minderen kunnen ontwenningsverschijnselen zoals slapeloosheid, angst en beven optreden. Stop nooit zomaar met GHB gebruik! Het afkicken van GHB is riskant en moet ALTIJD gebeuren onder medische begeleiding.
Naast de lichamelijke verslaving kun je ook geestelijk verslaafd raken aan GHB. Je bent dan (nog) niet lichamelijk verslaafd aan GHB, maar je merkt wel dat je zonder niet meer uitgaat en het timen van je gebruik een belangrijke plek in je leven inneemt. Je gebruikt het vaker dan je zou willen. Ook een geestelijke verslaving is een groot risico.
Als jij je afvraagt of je gebruik een probleem aan het worden is dan kun je jezelf de volgende vragen stellen:
Des te vaker je “ja” antwoord des te meer je in de gevarenzone zit. Mocht je je eigen gebruik uitgebreider willen testen, dan kun dit op de website van Jellinek.
Drugs komen in de hersenen terecht, omdat ze de bloed-hersenbarrière passeren. Dit is een opening naar de hersenen, een soort zeef, die er voor zorgt dat de meeste schadelijke stoffen niet in de hersenen komen. Drugs komen wel door deze zeef heen, en daarom kunnen ze in de hersenen werken.
De moederkoek (placenta) werkt ook als zo’n soort zeef. Deze zorgt er voor dat de meeste (schadelijke) stoffen niet bij het ongeboren kind terecht kunnen komen. Drugs hebben de eigenschap dat ze door kleine barrières heenkomen, dus door de bloed-hersenbarrière, maar ook door de moederkoek. Hierdoor komen de meeste drugs terecht bij het ongeboren kind, wat schadelijk voor het kind kan zijn. GHB passeert de placenta en komt direct bij het kind terecht. Er is nog te weinig onderzoek gedaan naar mensen, maar bij dieren leidt het tot een verhoogde kans op abortus een miskraam. Door experts wordt gedacht dat GHB dezelfde effecten op het ongeboren kind kan hebben als alcohol, en mogelijk kan leiden tot het foetaal-alcoholsyndroom.
Daarom raden we alle drugsgebruik tijdens de zwangerschap af.
↑ Terug naar menu↑ Terug naar bovenHet combineren van verschillende drugs is extra riskant en onvoorspelbaar. Als je gaat combineren vergroot je de kans op gezondheidsproblemen. Hier beschrijven we de effecten en risico’s van een aantal combinaties die veel voorkomen en/of zeer riskant zijn. Check het thema Combigebruik voor meer info.
De combinatie van GHB met alcohol, benzodiazepinen (diazepam (Valium), etc.) en andere downers zoals ketamine vergroot de kans op een overdosis en is levensgevaarlijk! De kans om in slaap te vallen en bewusteloos te raken neemt bij de combinatie van GHB met alcohol sterk toe. Het is dan ook zeer af te raden om GHB met bovenstaande middelen te combineren. Ook medicijnen die een verdovende werking hebben zoals antihistamine (tegen allergische reacties zoals bv hooikoorts) en anticonvulsiemiddelen (tegen epilepsie en rusteloze benen) geven een verhoogd risico op een bewustzijnsstoornis en/of ademdepressie.
GHB na MDMA zou het MDMA-effect verlengen. Deze combinatie kan je ook meer ontremmen dan de middelen afzonderlijk al doen. Houd daar rekening mee. Je zou dingen kunnen doen waar je achteraf spijt van hebt.
Sommige mensen denken dat het combineren van MDMA en/of amfetamine met GHB, werkt tegen outgaan. Men kan zich dan helderder voelen dan onder invloed van enkel GHB. Ook bestaat daardoor de kans dat je meer neemt dan je zou doen als je alleen GHB zou gebruiken. Wanneer de MDMA of amfetamine is uitgewerkt gaan mensen daardoor soms alsnog out. Er zijn aanwijzingen dat wanneer men in coma raakt door een overdosis GHB, en tevens amfetamine of MDMA heeft gebruikt, de kans op een diepe en langere coma velen malen groter is. Gebruik dus nooit ‘uppers’ om outgaan te voorkomen. Alleen verstandig doseren met GHB helpt tegen outgaan. Daarnaast is er een verhoogde kans op epileptische activiteit in de hersenen en een vergrote kans op bewegingsstoornissen (automatische bewegingen, agitatie, zelfverminking).
↑ Terug naar menu↑ Terug naar bovenHoe lang een middel aantoonbaar is in je bloed of urine hangt af van een aantal factoren. Van invloed is hoe vaak en hoeveel je gebruikt en je persoonlijke metabolisme (de snelheid waarmee de afbraakstoffen van een middel worden afgebroken door met name je lever). Drugs worden in het bloed opgenomen en na afbraak door de lever via de nieren in de urine uitgescheiden. Drugs zijn langer aantoonbaar in je urine dan in je bloed.
GHB is, zeker vergeleken met andere drugs, zeer kort aantoonbaar. Het is in het bloed maximaal 8 uur aantoonbaar en in urine maximaal 12 uur. In de praktijk zijn er na ongeveer 6 uur geen sporen van GHB meer terug te vinden in het lichaam.
Dat betekent dat als iemand wil laten onderzoeken of er stiekem GHB in zijn of haar drankje is gedaan, er direct na het voorval urine moet worden afgenomen voor een drugstest. Na een paar uur is het niet meer aan te tonen.
↑ Terug naar menu↑ Terug naar bovenEcht veilig gebruik van GHB bestaat niet. De risico’s kunnen wel beperkt worden, lees daarvoor de Unity tips en lees ook de tips onder dosering!
Wil je meer informatie over GHB of GBL, heb je een vraag over GHB of vragen over andere drugs? Mail naar [email protected].
Download nu de meest recente GHB bijsluiter (pdf, 2012) en zorg dat je ‘m altijd bij de hand hebt!
In 2016 verscheen het rapport ‘Politie en GHB gebruik op het platteland’.
Wil je meer informatie, heb je een vraag of wil je praten over deze of een andere drug? Kijk voor contactgegevens bij jou in de buurt of mail naar [email protected].
↑ Terug naar menu↑ Terug naar boven